W związku z zawirowaniami epidemiologicznymi oraz kilkutygodniowym zamknięciem muzeów, części z nas mogło umknąć, że Muzeum Narodowe w Warszawie obchodziło w maju 158. rocznicę powstania! Z tej okazji przygotowałam dla Was krótką historię MNW w liczbach, widzianą oczami architekta.
105 lat historii gmachu Muzeum Narodowego w Warszawie
105 czy 158 lat? Ile lat ma nasze Muzeum? Sam gmach, w którym możemy dziś oglądać gromadzone od wielu lat zbiory, obchodzi w tym roku 105. urodziny. Jednak historia jego powstania jest znacznie dłuższa. Początków MNW należy poszukiwać już w czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego, choć wskutek skomplikowanej sytuacji politycznej instytucja powstała dopiero w 1862 roku (jako Muzeum Sztuk Pięknych) i potrzebowała kolejnych 43 lat do powołania Komisji Muzealnej, odpowiedzialnej za budowę siedziby Muzeum.
2 Dyrektorów
Powstawanie gmachu nadzorował początkowo Stanisław Gembarzewski, piastujący jednocześnie stanowisko dyrektora Muzeum Narodowego oraz dyrektora Muzeum Wojska Polskiego. W 1936 r. zrezygnował on ze swojej posady, a oba muzea zostały rozdzielone. Nowym dyrektorem Muzeum Narodowego został Stanisław Lorentz, który nie tylko doprowadził budowę do końca, ale także pomógł Muzeum przetrwać II wojnę światową i zorganizować się na nowo w okresie powojennym. Swoją pieczę nad Muzeum sprawował aż do lat 80.
3 Nazwy
Historia Muzeum jest długa a Muzeum w trakcie jej trwania zmieniało nazwę dwukrotnie! Przez ponad 150 lat działania instytucji zmieniała się jednak nie tylko nazwa, ale także struktury i, przede wszystkim, formalne założenia.
1 architekt
Choć osób zaangażowanych w budowę gmachu MNW było wiele, sam projekt był dziełem jednej osoby – Tadeusza Tołwińskiego. Jurorów zachwyciło podejście do pewnego nowoczesnego zmechanizowania tematu architektonicznego, pełnego, pomimo to monumentalnego. Ważny był również aspekt łatwego procesu budowania oraz kompozycja wewnętrzna. Zwrócono także uwagę na walory dobrego doświetlenia sal wystawowych, doceniono minimalizm planu oraz jego klarowność.
93 lata gmachu
93 lata temu rozpoczęto budowę gmachu MNW. Projekt budynku wykonany był w stylu klasycyzującego modernizmu warszawskiej szkoły architektury, której współtwórcą był Tadeusz Tołwiński.
Elementami, które wyróżniały projekt Tołwińskiego było oświetlenie – naturalnie rozproszone światło w galeriach na piętrze pozwalało na odpowiednie eksponowanie dzieł sztuki, a także elewacja wykonana z piaskowca – materiału charakterystycznego dla architektury Warszawy.
Projekt zwracał również uwagę innowacjami technologicznymi, takimi jak pomiary wilgotności czy sygnalizacja przeciwpożarowa i antywłamaniowa.
4 etapy budowy
Zaletą projektu była możliwość budowania gmachu etapowo. Pozwalała ona na wcześniejsze otwarcie części obiektu dla publiczności oraz stopniową przeprowadzkę z wcześniejszej lokalizacji. Chcąc zapoznać warszawiaków z nowym projektem instytucji, na najwcześniejszym etapie prac, w miejscu budowy postanowiono oryginalny fragment fasady.
Bardzo szybko okazało się, że budynek jest zbyt mały, by pomieścić wciąż powiększające się zbiory. Po wojnie zastanawiano się nad rozbudową instytucji, czego efektem była dobudowa ryzalitu od strony południowej, stanowiąca próbę integracji obiektu kultury z parkiem.
Muzeum Narodowe w Warszawie posiada ogromną kolekcję dzieł sztuki, których nie jest w stanie prezentować w całej okazałości. Powodem jest przede wszystkim ograniczona ilość miejsca. Jako miłośnicy Muzeum czekamy z niecierpliwością na zwiększenie możliwości ekspozycyjnych naszego gmachu 😊
A jak Wam podoba się projekt Tadeusza Tołwińskiego?
Z okazji obchodzonych w maju urodzin Muzeum zachęcamy do udziału w quizie oraz odsłuchania wykładów.
Więcej o historii Muzeum Narodowego w Warszawie dowiecie się z książki Jacka Dehnela Proteusz czyli o przemianach: spacerownik po historii Muzeum Narodowego w Warszawie.
Źródła:
Piotr Kibort, Na skarpie. Gmach Muzeum Narodowego w Warszawie 1919-1938, [w:] Marzenie i rzeczywistość: gmach Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 2016.
Marek Płuciniacz, W kręgu modernistycznej utopii. Plany rozbudowy Muzeum Narodowego w Warszawie między 1945 a 1972 rokiem, [w:] Marzenie i rzeczywistość: gmach Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 2016.
Jacek Dehnel, Proteusz czyli o przemianach: spacerownik po historii Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 2015.
Sylwetki profesorów Politechniki Warszawskiej: https://bcpw.bg.pw.edu.pl/
Autorem grafik wykorzystanych w artykule jest jego autorka, Kamila Mieczkowska.