Czy zastanawialiście się kiedyś nad historią krzesła czy fotela? Wydawać się może, że są to zwyczajne i proste przedmioty. Korzystamy z nich na co dzień, często nie zwracamy na nie uwagi. Formy i stylizacje tych sprzętów zmieniały się na przełomie wieków. Wybrałam trzy niezwykłe eksponaty, które stanowią już klasykę polskiego designu i można je zobaczyć z bliska na wystawie stałej.

Zalążkiem muzealnej kolekcji designu stały się zbiory Instytutu Wzornictwa Przemysłowego. Od 1978 roku kolekcja jest systematycznie rozbudowywana. Po 40 latach od jej powstania Muzeum doczekało się otwarcia nowej galerii stałej – Galerii Wzornictwa Polskiego. Sporą część ekspozycji zajmują siedziska jednoosobowe z oparciem – krzesła, czy te z dodanymi podłokietnikami – fotele. Zaprojektowanie mebla do siedzenia było i jest dla projektantów dużym sprawdzianem ich umiejętności i talentu.

PIÓRKA

Krzesełko Jana Kurzątkowskiego zachwyca swoją lekkością i ażurem. Małe, dzięki temu mobilne, twarde krzesło powstało z kilku zestawionych ze sobą desek. Oparcie w kształcie wachlarza uzyskane zostało dzięki rozszczepieniu jednego kawałka drewna jesionowego. W twórczości tego artysty występuje ażurowość i wiele elementów, w których linia prosta załamuje się czy faluje. Twórca nie ukrywa połączeń czyli czopów, które uwypukla jako detal dekoracyjny. Kształt mebla przypomina bardziej dzieło rzeźbiarskie niż mebel do siedzenia. To krzesło stało się symbolem jednego z najlepszych polskich projektów dwudziestolecia międzywojennego.

MUSZELKA

Inspiracją do powstania tego mebla była forma organiczna. Sama nazwa krzesła sugeruje związki ze światem przyrody. Mebel został zaprojektowany z jednego, wyprofilowanego monolitycznie kawałka sklejki. Sklejka jako materiał jest elastyczna i wytrzymała przez co pozwala na eksperymenty i kształtowanie w dowolny sposób. Zaokrąglony element siedziska, przechodzący w oparcie połączono za pomocą igielitkowej ciemnej żyłki. Teresa Kruszewska projektantka Muszelki, skontrastowała ciemne nogi oraz czarny element środkowy z jasnym siedziskiem. Powstała wersja kolorystyczna z jasnymi nogami i ciemnym siedziskiem. Nogi sprzętu zwężają się z góry na dół, a ich rozstaw rozszerza się jak ramiona cyrkla. Krzesło powstało w latach 60. XX wieku w warsztatach Spółdzielni Artystów ŁAD – w okresie gdy kształtowały się nowoczesne tendencje w projektowaniu w Polsce. Ta warszawska spółdzielnia wytwarzała wyposażenie do domów zaspokajając gusta ówczesnych odbiorców.

RM58

Przy powstaniu fotela RM58 jego twórca – Roman Modzelewski użył laminatu poliestrowo – szklanego. Tworzywo to, uformowane z włókna żywicy syntetycznej w połączeniu z matą szklaną, pozwalało na utworzenie plastycznej formy, która została dopasowana ergonomicznie kształtem do siedzącego. Tak wykształcona, połyskująca forma została osadzona na stelażu z metalowych rurek. Twórca pozbawił mebla linii prostych, zapleckowi wraz z podłokietnikami nadał obłe kształty. Opatentowany w 1961 roku prototyp nie znalazł wówczas odbiorców w kraju. Projektem zainteresowany był sam Le Corbusier, jeden z najbardziej wpływowych architektów XX wieku. Realia polskiego PRL-u i obojętność urzędników uniemożliwiły sprzedanie tego wzoru za granicę. Zastosowany materiał i forma sprzętu sprawiły nie tylko, że jest wygodny w użytkowaniu, ale posiada ciekawy wykształcony plastycznie efekt. Mebel ten jako pierwszy w Europie został wytworzony z syntetycznego materiału.

Żadne z tych modeli siedzisk nie znalazło się w produkcji. Sytuacja ekonomiczna i gospodarcza Polski w czasach powstania prototypów nie pozwoliła na upowszechnienie tych przedmiotów masowo. Często prezentowane na wystawach, przyniosły jednak prestiż i rozgłos swym projektantom.

Jan Kurzątkowski – współzałożyciel Spółdzielni Artystów ŁAD, wykładowca na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Teresa Kruszewska – projektantka mebli i wnętrz, związana z Akademią Sztuk Pięknych w Warszawie oraz Spółdzielnią Artystów ŁAD.

Roman Modzelewski – zajmował się malarstwem, metaloplastyką, meblarstwem oraz rzeźbą abstrakcyjną. Pełnił rolę dziekana i rektora w Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi.

im

Inny artykuł o Galerii Wzornictwa Polskiego:

KOLEKCJA ODKRYTA I UKRYTA

Zdjęcie główne: Bartosz Bajerski